Tu mówi Polska. Reportaże z Pomorza - Cezary Łazarewicz

Tu mówi Polska. Reportaże z Pomorza to zbiór tekstów Cezarego Łazarewicza, które publikowane były już wcześniej na łamach Gazety Wyborczej i Polityki. Choć pochodzą z przełomu lat dziewięćdziesiątych-dwutysięcznych wciąż wydają się niepokojąco aktualne.

W zasadzie na początku dałam się nabrać. Z góry założyłam, że to aktualne teksty (niedopatrzenie) i z takim nastawieniem je czytałam. Z czasem oczywiście się zorientowałam, że odnoszą się do nieco innej czasowo rzeczywistości, ale kurcze – naprawdę – wiele z tych tekstów wypisz wymaluj mogłyby odnosić się do współczesnej sytuacji.

O czym zatem pisze Cezary Łazarewicz? Trochę o stosunkach międzyludzkich, a trochę o międzynarodowych. Porusza tematy społeczne, ale nie pomija też tych politycznych. Przygląda się ludzkim problemom i różnym patologiom. Kto jest bohaterem jego tekstów? Bezduszny komornik, strajkujący bezrobotni, zafiksowana na punkcie regulaminu dyrektorka szkoły, przez którą jedna z nauczycielek popełniła samobójstwo, biorący fikcyjne śluby z Wietnamczykami mieszkańcy wsi w byłym województwie słupskim, seryjny gwałciciel, ksiądz pedofil, czy walczący o swoje racje rolnicy. Cztery rozdziały, cztery tematy przewodnie, liczne sprawy i ich bohaterowie – no i Polska widziana z perspektywy Pomorza, ze wszystkimi jej bolączkami i problemami.

Najstarszy tekst z tego zbioru datowany jest na 1995 rok – to ponad dwie dekady, a czytając Tu mówi Polska ma się wrażenie, że od tego czasu niewiele się zmieniło. Ludziom wciąż dzieje się krzywda, instytucje są niewydolne, a niektóre drażliwe kwestie do dziś zamiatane są pod dywan, bo tak łatwiej i wygodniej, a poza tym brudy się pierze we własnym domu. Nie jestem fanką publikowania tekstów sprzed lat, trudno się wczuć w tematy i problemy, które dotyczą przeszłości, ale teksty Łazarewicza nic nie straciły wraz z upływem czasu. Trochę to dziwi, a trochę przeraża – bo co z tą Polską, jeśli od kilkunastu lat przerabiamy te same problemy, a niektóre kwestie wracają niczym bumerang.

[…] Lubię się przyglądać miejscu swojego urodzenia, mam poczucie jego wyjątkowości i chętnie tam wracam. To osobliwa kraina. Zza jej pleców chichocze historia. W tekstach Cezarego Łazarewicza czuć to zaangażowanie i zainteresowanie regionem. Ma dobre pióro, wyczucie do tematów, dobre oko i umiejętność zainteresowania czytelnika. Dobrze czyta się jego teksty – celne, trafne, klarowne, nieprzekombinowane.

A jednak, żeby być do końca szczerą przyznam, że autor trafił do mnie bardziej reportażem, który ukazał się w ubiegłym roku – Żeby nie było śladów.Sprawa Grzegorza Przemyka.  Krótkie teksty wymagają więcej precyzji – musi być krótko, zwięźle, jasno i na temat. W dłuższych jest więcej miejsca na to, by pokopać głębiej w temacie, przyjrzeć się jego różnym aspektom, wywołać w czytelniku emocje, poruszyć go. W takiej wersji wolę Łazarewicza i z niecierpliwością będę czekać na jego kolejny obszerniejszy reportaż. A w międzyczasie oczywiście można poczytać o tym, o czym mówi Polska. […] I niech się wygada, skoro tyle lat jej nie pozwalano.