Porwane. Boko Haram i terror w sercu Afryki - Wolfgang Bauer

Aż do nocy z 14 na 15 kwietnia 2014 roku Zachód niemal nie zwracał uwagi na dramat rozgrywający się w Nigerii. Tej nocy komando Boko Haram uprowadziło z internatu w niewielkim mieście Chibok dwieście siedemdziesiąt sześć dziewcząt. Załadowali je na ciężarówki i zawieźli do lasu, z którego większość nie wróciła do dziś. Brutalność Boko Haram znalazła się naraz na pierwszych stronach gazet na całym świecie.

Ta niewielkich rozmiarów książka to historie tych kobiet, które zostały porwane i którym po wielu miesiącach życia z Boko Haram udało się uciec. Autorowi tej książki udało się do nich dotrzeć, porozmawiać – choć czasem z wielkim trudem – z ponad sześćdziesięcioma z nich; niektóre zaledwie kilka dni przed rozmową wydostały się z lasu. To nie były łatwe rozmowy – część z tych kobiet i dziewcząt jeszcze nie poradziła sobie z traumą, po tym, co przeżyły, niektóre nie chcą pamiętać tego, co ich w lesie spotkało, unikają nazwania rzeczy po imieniu, jakby to miało im pomóc w zapomnieniu tego, co przeszły. Ich relacje są przerażające, a jednocześnie stanowią świadectwo tego, jak wygląda wewnętrzne życie organizacji i zbrodni, jakich ta organizacja dokonała. Autor oddaje głos tym kobietom, wysłuchuje ich historii, relacjonuje je słowo po słowie bez upiększania.

Te relacje autor przeplata z informacjami o Boko Haram - co jakiś czas wypowiedzi kobiet przerywane są kolejnymi faktami dotyczącymi tego, jak formowała się organizacja, na jakich fundamentach się opiera, jakie przyświecają jej cele, i w jaki sposób je realizuje. Z tych fragmentów wiele dowiadujemy się nie tylko o Boko Haram, ale także o samej Nigerii, podzielonej wewnętrznie, targanej konfliktami na tle religijnym, skorumpowanej i pozostawionej samej sobie przez świat Zachodu.

W szerszym kontekście książka Porwane. Boko Haram i terror w sercu Afryki wiele mówi o kondycji dzisiejszego świata. Afryka, w której co chwila dochodzą do głosu kolejne radykalne organizacje, w której wiele państw znajdują się na skraju upadku, w której przelew krwi i brutalność jest na porządku dziennym, to tykająca bomba zegarowa. Tego niebezpieczeństwa nie dostrzega lub nie chce dostrzegać Zachód, nie zdając sobie sprawy, że w razie wybuchu tej bomby, siła uderzeniowa błyskawicznie dotrze do Europy, a następnie rozprzestrzeni się na cały świat. Świat się skurczył – problemy Afryki, wkrótce mogą się stać naszymi problemami.

O tym wszystkim Wolfgang Bauer pisze w bardzo wyważony sposób. To, na co autor chce zwrócić naszą uwagę, nie potrzebuje literackich zabiegów i wyszukanych metafor. Język Porwanych jest bardzo oszczędny, niemal sprowadzony do funkcji informacyjnej języka. Na tym tle wyznania porwanych wybrzmiewają jeszcze silniej, choć często mówione są ściszonym głosem.

W Porwanych znajdziemy jeszcze fotografie osób, z którymi rozmawia autor. Czarno-białe, oszczędne, skupiające się na twarzach i na wymalowanych na nich emocjach, stanowią doskonałe uzupełnienie tekstu.

Porwane to poruszająca książka o przemocy, która w mniemaniu Europejczyków i Amerykanów, dzieje się gdzieś w dalekiej i nie dotyczącej nas rzeczywistości. A tak naprawdę o przemocy, która dzieje się tuż za rogiem i jeśli w odpowiedni sposób nie zareagujemy, wkrótce sami możemy jej doświadczyć. Bardzo dobra lektura.