Bestia. Studium zła - Magda Omilanowicz

On nigdy nie przestanie zabijać. Dlatego powinien być izolowany. Do końca życia.

Media nazwały go „bestią”, „rzeźnikiem”, „potworem”, „hurtownikiem zbrodni”„wampirem z Bytowa”. Lekarze: zboczeńcem, nekrofilem i psychopatą. Leszek Pękalski, który na pierwszy rzut oka sprawa wrażenie sieroty i wzbudza w kobietach litość, przyznał się do 67 morderstw. Został skazany za jedno. W perspektywie zaledwie dwóch lat opuści więzienie i wyjdzie na wolność.

By napisać tę książkę Bestia. Studium zła Magda Omilanowicz przestudiowała 72 tomy akt sprawy Leszka Pękalskiego, przeczytała zeznania, zobaczyła zdjęcia ofiar, dotarła do osób, które Leszka znały lub miały z nim kontakt, rozmawiała z jego bliskimi, sąsiadami, nauczycielkami, policjantami. Rozmawiała również z nim samym. Wykonała tytaniczną pracę i stworzyła bardzo sugestywny, porażający, wielowymiarowy obraz człowieka-mordercy, który jednocześnie wzbudzał litość, obrzydzenie i strach.

To nie jest przyjemna lektura. Na podstawie przeczytanych dokumentów Magda Omilanowicz bardzo dokładnie odtwarza zbrodnie Leszka Pękalskiego, nie pomija nawet tych najbardziej drastycznych szczegółów. To, czego zabrakło w dokumentach, uzupełniła fikcją literacka, dopowiadając prawdopodobną wersję wydarzeń. Bo trzeba pamiętać, że choć Bestię czyta się jak reportaż, choć opowiada prawdziwą historię, jest to wciąż książka bazująca tylko na faktach.

Ta książką ma ogromną moc i siłę oddziaływania. Po pierwsze pozwala nam wniknąć w psychikę mordercy, odsłania i tłumaczy mechanizmy jego działania. Wskazuje na konkretne czynniki, które mocno wpłynęły na kształtowanie się jego osobowości i postaw: patologiczna rodzina, brak czułości, pierwsze doznania seksualne, poczucie krzywdy towarzyszące mu przez całe życie, upośledzenie i zmiany w układzie nerwowym. Po drugie, demaskuje nieudolność ówczesnych organów ścigania, które przez wiele lat nie potrafiły wpaść na ślad Leszka Pękalskiego. O jego zatrzymaniu zdecydował przypadek. Jak pisze autorka to klęska wymiaru sprawiedliwości. Klęską jest również fakt, że zdołano udowodnić mu tylko jedną zbrodnię. Po trzecie – i to wydaje mi się najistotniejsze – Bestia dosadnie uświadamia, jak wiele dewiantów świat nosi, i jak przypadkowo można stać się ich ofiarą. Jestem przekonana, że ta książka żadnego czytelnika nie pozostawi obojętnym. 

Warto zwrócić też uwagę na warstwę językową książki, która zmienia się w zależności od tego, kto jest narratorem. Najbardziej wyróżnia się styl Leszka Pękalskiego, który poznajemy albo poprzez autentyczne, pisane przez niego, a cytowane w tej książce dokumenty, albo poprzez fragmenty, w których autorka stara się dostosować tekst do sposobu wysławiania się Pękalskiego. Dzięki temu zabiegowi postać mordercy nabiera pełnego wymiaru. Widzimy na jakim poziomie intelektualnym znajdował się Leszek Pękalski, jak bardzo prosty i naiwny był jego styl wypowiedzi, i jak bardzo – w połączeniu z jego wyglądem zewnętrznym – kontrastuje on z czynami, które Pękalski popełnił.

Magda Omilanowicz w Bestii nie tylko odtwarza historię Leszka Pękalskiego i popełnionych przez niego zbrodni, ale przede wszystkim analizuje sytuację i stawia niewygodne pytania:

[…] co robić z takimi jak on osobnikami, którzy na wolności zawsze będą stanowić zagrożenie? Przywrócić karę śmierci? Na takie rozwiązanie jako społeczeństwo jesteśmy zbyt humanitarni. Na nasz koszt dożywotnio izolować w więzieniach? Internować do końca życia w zamkniętych zakładach psychiatrycznych? Żaden z moich rozmówców, żaden ze specjalistów nie znalazł odpowiedzi na to pytanie.

Bestia to mocna, porażająca, wywołująca skrajne emocje, a jednocześnie bardzo dobra lektura. Pozycja obowiązkowa - nie mam co do tego żadnych wątpliwości.