Urobieni - Marek Szymaniak

Wiedziałam, że przeczytam tę książkę, ale miałam obawy, czy powinnam to zrobić teraz. Bo czy okres wakacyjny, to dobry moment, by brać się za książkę o polskim rynku pracy? Po co psuć sobie nastrój? Znów czytać ją po wakacjach, w jesiennej, deszczowej aurze – też nie za dobry pomysł. A potem pomyślałam, że właściwe żaden moment nie będzie dobry i postanowiłam zmierzyć się z polską rzeczywistością. I cóż…bez zaskoczenia, od początku wiedziałam, że miło nie będzie.

Bo Urobieni to nie jest przyjemna i podnosząca na duchu lektura, zwłaszcza jeśli w przytoczonych historiach odnajdujesz siebie. A mi się podczas lektury niektórych fragmentów zdarzały dość mocne "flashbacki".

Urobieni – bo zmęczeni pracą, zawaleni nią po same uszy, trzaskający nadgodziny aż miło, bez żadnego „work-life balance”, bez perspektyw – za to często na umowy śmieciowe, zarabiający psie pieniądze. Trybiki w maszynie, nazwiska na zestawieniach, niewidoczni pracownicy – do wymiany, gdy przestają być wydajni, potrzebni, gdy zaczynają oczekiwać czegoś więcej. Chociażby szacunku.

Urobieni – bo „miłościwe nam panujący” politycy przez lata wmawiali nam, że funkcjonujący w naszym kraju model gospodarczy jest jedyny słuszny, że inaczej się nie da i że wkrótce także i Polska będzie „drugą Irlandią”. A myśmy to sobie dali wmówić. „Drugiej Irlandii” jak nie było, tak i nie ma i nie zapowiada się, by w najbliższym czasie była. Są za to liczne problemy, z którymi borykają się na co dzień miliony pracowników w Polsce. I zasadniczo właśnie o tym jest ta książka – to zbiór reportaży o polskim rynku pracy, jego słabościach i bolączkach, które wskazuje i omawia autor.

Bohaterami reportaży Marka Szymaniaka są pracownicy hipermarketów, międzynarodowych korporacji, call center, ochroniarze, budowlańcy, freelanserzy. Ci, którzy przybyli do Polski w poszukiwaniu lepszego życia i ci, którzy w tym samym celu z niej uciekli. Każdy z nich opowiedział swoją osobistą historię, którą potem autor obudowuje o różne dane, informacje, statystyki – po to, by osadzić ją w szerszym kontekście i wyraźniej naświetlić problem. Z losami poszczególnych, pojedynczych osób łatwiej się identyfikować. Łatwiej też zrozumieć pewne mechanizmy, jeśli poda się przykłady. Suche fakty potwierdzić mają natomiast skalę problemu. Zebrane w całość i zestawione razem stanowią niezły pocisk, bo nagle uświadamiamy sobie jak bardzo daleko nam jeszcze do Zachodniej Europy i że z zachodu to co najwyżej mamy tylko „dziki zachód”.

Adekwatnie do tematu dobrany także język – prosty, czytelny, typowo reporterski, bez językowych wywijasów. Ma pełnić funkcję informacyjną, wskazywać na konkretne zagadnienie, kwestię i problem, a nie bawić słowem. Wszystko wyłożone klarownie i zrozumiale, tak żeby nie było wątpliwości. I tych zasadniczo po lekturze mieć nie powinniśmy – zwłaszcza w kwestii zmian, które raczej szybko nie nastąpią. Optymizmem nie napawa także rozmowa zamykająca zbiór, którą autor przeprowadził z Andrzejem Szahajem, wykładowcą i filozofem polityki. Taka wisienka na torcie, czy może raczej kolejna łyżka dziegciu, którą Panowie dodają do i tak już gorzkiej do przełknięcia pigułki.

Zatem czytajcie i płaczcie.