Wniebowzięte. O stewardesach w PRL-u - Anna Sulińska

Nie specjalnie na co dzień interesuje mnie lotnictwo i historie z tym związane, ale byłam ciekawa tej książki. Ciekawa tego, w jaki uderzy ona ton. Co interesującego do opowiedzenia mogą mieć stewardesy z okresu PRL-u? Okazuje się, że do opowiedzenia mają wiele i są to historie raz śmieszne, a innym razem straszne.

Na początku trzeba uzbroić się w cierpliwość. Pierwsze dwa rozdziały Wniebowziętych, poświęcone kształtowaniu się pierwszych linii lotniczych w Polsce i pojawieniu się pierwszej polskiej stewardesy, troszeczkę odstraszają i nie zapowiadają specjalnie fascynującej lektury. Bez nich natomiast ta książka byłaby nielogiczna i niepełna, więc siłą rzeczy musiało się takie wprowadzenie w temat pojawić. Wytrzymajcie to, bo potem będzie lepiej. 

Wniebowzięte to zbiór historii, które odsłaniają kulisy pracy stewardes w okresie PRL-u, blaski i cienie tego zawodu. Z jednej strony prestiż, cały świat na wyciągnięcie ręki, dostęp do produktów, które nie gościły na polskich półkach, możliwość dorobienia sobie. Z drugiej – szarpanie się z polską, partyjną rzeczywistością, wymagającymi klientami, stres i narażanie życia. Anna Sulińska lekkie historie, anegdotki o radzeniu sobie z niesfornymi notablami, rozpuszczonymi dzieciakami na pokładzie, przewożeniu niedozwolonych rzeczy i szmuglowaniu niedostępnych towarów, przeplata z tematami, które wcale nie bawią. Życie stewardesy, mimo że tak może się wydawać, to jednak nie bajka. Katastrofy, niebezpieczne sytuacje, niemal brak życia osobistego, życie w wiecznym stresie, a przy tym naciski ze strony partii, Służb Bezpieczeństwa, wzajemne na siebie donoszenie, próby ucieczki z pogrążonego w apatii stanu wojennego kraju i wszystkie tego konsekwencje – to ta ciemna strona pracy stewardes.

Wniebowzięte, jeśli uważnie się przyjrzeć zawartej w nich treści, to nie tylko zbiór opowieści o stewardesach i ich pracy, problemach i wyzwaniach, z jakimi się na co dzień spotykały. W tle wybrzmiewa jeszcze inna historia – obraz PRL-owskiej polski widziany z nieco innej, nietypowej przecież perspektywy. 

Wniebowzięte, jeśli już przebrnie się przez pierwsze rozdziały, czyta się bardzo lekko i wręcz z przyjemnością. W końcu publikacji na temat pracy stewardes dotychczas nie pojawiło się za wiele, jest więc książka Anny Sulińskiej dobrym źródłem informacji. Wypadałoby także docenić pracę, którą wykonała autorka, zbierając materiały do książki, gdyż – jak się okazuje wcale nie było to łatwe. Bohaterki (i bohaterowie czasem) nie chętnie godziły się na rozmowy, często je odwoływały, nie wszystkie tematy chciały poruszać, często też wypowiadały się anonimowo. W sumie praca nad zebraniem materiału zajęła autorce trzy lata. Zebrane informacje ułożone są chronologicznie lub tematycznie, co daje przejrzystą i logiczną całość.

Mimo, że zasadniczo dobrze bawiłam się podczas lektury i na bieżąco „sprzedawałam” co ciekawsze fragmenty mężowi, to mam jednak do Wniebowziętych pewne „ale”. Wydaje mi się, że Anna Sulińska tak bardzo skupiła się na wiernym odtworzeniu faktów i opowiedzeniu poszczególnych historii, że trochę zapomniała o stronie stylistycznej książki. Nie to, że jest źle, bo nie jest. Problem w tym, że jest poprawnie i nic ponadto, a chciałoby się od tej książki ciut więcej.

Nie bardzo jest się do czego przyczepić, jeśli chodzi o książkę Anny Sulińskiej, ale też nie widzę większych powodów do zachwytu. Jest dobrze, jest ciekawie, lekko i przystępnie. Nie jest to jednak książka, która na długo zostanie w czytelniku. Przeczytana, dostarcza wiedzy i nieco rozrywki, ale niestety nie skłania do głębszej refleksji, a tego przede wszystkim oczekuję od dobrego reportażu. Być może wynika to z podjętego przez autorkę tematu, który nie daje jej specjalnie wielkiego pola do popisu i na tle innych pozycji wydanych przez Wydawnictwo Czarne pod względami wagi wypada nieco blado. Niemniej nie jest to powód, dla którego odradzałabym lekturę, uprzedzam tylko, że dla wymagającego czytelnika może być za lekko i łatwo, co nie oznacza, że nie jest ciekawie.